|
Najpewniej przed wiekami w obecnej Słupi Starej stał „słup” (rodzaj „totemu”?) usytuowany najpewniej przy brodzie na rzece Słupiance. Obecnie przy tej rzeczce istnieją dwie miejscowości – Stara i Nowa Słupia, których początek ginie w pomroce dziejów. Źródłosłowem nazwy obu miejscowości jest właśnie rdzeń „słup”. Ów drąg był przed wieloma wiekami i tysiącleciami używany do orania ziemi za pomocą wołów (później - "socha"). Zatem nazwa "Słupia" oznaczała pierwotnie miejsce szczególne - czyli relatywnie niewielki spłachetek ziemi ornej u podnóża góry Łysiec, niezbędny dla życia Lechitek-czarownic oraz Żerców, w miejscu kultu Bogów-stworzycieli słowiańskiego świata. Kultu położonego samym centrum rozciągających się aż za horyzont (nie zbrukanych ludzką gospodarką) łysogórskich borów, łęgów, ols i grądów. (Te święte lasy pełnią także ważną funkcję "miejsca ucieczki" przed zemstą dla tych Lechitów, którzy znacznie przekroczyli ówcześnie obowiązujące normy słowiańskiego prawa zwyczajowego. Są miejscem izolacji np. dla zbrodniarzy. Patrz: "zbóje świętokrzyscy" - obecnie "scyzoryki".) Przedchrześcijańska Słupia była zatem rodzajem "miejsca granicznego", oddzielająca główne pasmo Łysogórskie (dedykowane przez naszych pradawnych Antenatów Bogom-stworzycielom słowiańskiego świata), od pasma Jeleniowskiego, poświęconego "Bogom" zajmującym się bezpośrednio sprawami Lechitów. Źródła: I. - Wikipedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kalendarium_Starej_Słupi Słupia Stara. Nazwy lokalne miejscowości w dokumentach źródłowych: 1326-8 „Slupp”, 1336-58 „Slup”, 1351 „Nowa S”., 1373-4 „Slup”, 1437, 1442, 1452 „in Antiqua Slup”, 1464„ Stara Slup”, 1465, 1466 „antiqua Slupp”, 1470-80 „Slup Antiqua, Antiqua Slup, Slup utraque Nova et Vetus”, 1491 „utraque Slup”, „villa antiqua Slup”, „Sthara Slup”, 1504 Sthara Slupp, 1506 Slupij antiqua, 1510 slup antiqua, 1512 Stara Slup, 1519 antiqua Słup, 1529 Antiqua Slupya, „Slup Antiqua, utraque Slup, Stara Slup”, 1530 „Antiqua Slup”, „Stara Slup”, 1553 [1592, 1649] „vilula qua Slup” (1633, 1669n. Słup, 1699n. „Słup antiqua appelatur”), 1564-5 „Slup Stara”, 1578 „Stara Slup”, „Slup antiqua”, 1610 „antiqua Slupia”, 1780 w „Starey Słupi” 1787 „Słupi Stara”, 1827 „Słupi stara” dodatkowo – publikacja Kwartalnika Historii Kultury Materialnej. Badania archeologiczne prowadzone w Starej Słupi etapami w latach 50 – 60 ubiegłego wieku doprowadziły do odkrycia 8 stacji hutniczych ponumerowanych jako st.1,2,3,4,4a,4b,4c,5, datowanych ogólnie na okres wpływów rzymskich Kolejne badania z lat siedemdziesiątych XX w. Starej Słupi pozwoliły odkryć kolejne 3 stacje hutnicze ponumerowane jako stacje 6, 8 i 9, datowane na środkowy i późny okres wpływów rzymskich, w pierwszej z nich znaleziono denar Faustyny Starszej z okresu po 141 r.W kolejnych latach w oparciu o dalsze badania nie potwierdziły się hipotezy funkcjonowania na terenie Słupi Starej 3 osad wczesnośredniowiecznych potwierdza to również K. Bielenin w pracy z roku 1992 Nie znaleziono też archeologicznego potwierdzenia dla hipotezy jakoby nazwa Słup związana była z rycerską wieżą mieszkalną lub grodziskiem wczesnośredniowiecznym zgodnie z sugestią Gąssowskich. Natomiast Elżbieta Kowalczyk, w rozprawie habilitacyjnej: „Nazwy obronne” Słup, Samborza i Zawada a zagadnienie obrony stałej ziem polskich w średniowieczu, chyba słusznie (zdaniem autorów Słownika HGZP) łączy nazwę „Słup” ze słupem drogowym stojącym u wejścia do „bramy komunikacyjnej”, jaką tworzyła w tym okresie Przełęcz Jeleniowska. II. - Słownik etymologiczny języka polskiego Aleksander Brückner socha, ‘słup’ (u Czechów o ‘posągach pogańskich’; częste w biblji; Leopolita stale to przez »bałwan« lub »słup« oddaje); ‘radło ulepszone’, co Niemcy w Prusiech książęcych pożyczyli: Zoche, Zech; rosocha (z rozsocha), ‘gałąź sękata’; »drzewo rosochate«; sochacz i socharz, ‘co mięso roznosił na kiju’ (kijak); soszka. Tu i sosiki, ‘wypustki’, od 16. wieku, zamiast soszyki(?). Prasłowo; lit. szaka, ‘gałąź’, szaknis, ‘korzeń’; ind. śakha-, ‘gałąź’, goc. hoha, ‘pług’; cerk. posoch, ‘kij’. Słowiańskie ch nie pierwotne, *soka ustąpiła miejsca zgrubiałemu socha (jak brach od brat i t. p.). — Gospodarstwo polskie sochy nie znało; znakomite to narzędzie (szczególniej na ziemi kamienistej i leśnej) Ruś wymyśliła; z Rusi na Mazowsze przeszło (ale tylko na prawą stronę Wisły, nie na lewą), a z Rusi i Mazowsza na Litwę. Narzędzie wcale skomplikowane, łatwo się psujące i łatwo naprawiane, obchodzi się prawie bez żelaza, i do dziś go używają, gdy pierwotne radło już się do orki nikomu nie godzi. Słownictwo sochy (jak i radła) prasłowiańskie, obchodzi się bez obczyzny niemal zupełnie; szczegółów nie podajemy (co jest np. órż lub hórż, co Słownik Warszawski do orczyku odnosi?). słup, słupek, słupiec; słupowy; osłupieć, i t. d.; częste w nazwach miejscowych, Słupia, itd.; z *stłup, a to przestawione z *stułp (takie same przestawki w długi, tłusty, itd.), cerk. stułp, rus. stołp; czes., jak u nas, sloup; pierwotne brzmienie zachowały nazwy niemieckie na Pomorzu: Stolpe. Obok ruskiego stołp jest i stołb, stołbowaja doroga, gdy cerk. stlba (tak i na całym Bałkanie) znaczy ‘stopień’ (serb. stuba, ‘drabina’; stubal, ‘kłoda’); nord. stolpi, ‘słup’ (pożyczka?), lit. stułpa(s), ‘słup, bałwan’, a jest i stułbas, ‘słup’ (pożyczka?). Przed grodami słowiańskiemi stawały nieraz słupy - wieże. III. - Słownik Języka Polskiego PWN słup 1. «pionowy element konstrukcyjny budowli, mający kształt walca lub graniastosłupa» 2. «bal, belka itp. wolno stojące, stosowane do zawieszania m.in. przewodów elektrycznych lub telefonicznych» 3. «smuga czegoś, zwykle gazu lub cieczy, formująca się pionowo» 4. «ciecz wypełniająca pionowe naczynie, rurkę jakiegoś przyrządu» 5. «jedna z form ukształtowania minerałów w postaci pionowego wieloboku» słup milowy «kamienny słupek przy drodze wyznaczający odległość równą jednej mili» IV. - Słownik pojęciowy języka staropolskiego https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/15407 'słup drewniany lub inny będący przedmiotem kultu, bałwan, columna e ligno vel alia materia facta, quae pro deo colebatur, idolum': Inne atrakcje: Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi4,2 Świętokrzyska 59, 26-006 Nowa Słupia muzeumtechniki.warszawa.pl 41 317 70 18 Dymarki Świętokrzyskie 4,7 26-006 Nowa Słupia dymarki.pl Emeryk 50°51'36.6"N 21°04'41.0"E 4,4 26-006 Nowa Słupia Noclegi
w pobliżu: |
 |
SŁUPIA STARA I NOWA
(słup-ia)