BAŁTÓW (bałt-ów)

Miejscowość ulokowana w przełomie rzeki Kamiennej ma z pozoru zagadkową nazwę. W rzeczywistości jest ona przekształceniem przymiotnika odpowiadającego na pytania: "Czyj? Czyja? Czyje? (jakich to na obszarze Łysogórskim i całej niegdysiejszej Lechii jest bardzo wiele). Przekształcenie to zamienia przymiotnik, w rzeczownik spełniający funkcję nazwy własnej tejże miejscowości. W czasach przedchrześcijańskich, przybywający tu kupcy i podróżnicy korzystający z rzeki Kamienna, pytali się zapewne niepoliczalną ilość razy: "A czyjeż jest to sioło?". W odpowiedzi otrzymywali informację: "To osada Bałtów." Jest to miejsce na ziemi Małopolan-Lechitow, zasiedlone najpewniej ku ogólnemu zadowoleniu przez plemię Bałtów. Bałtów! W taki oto prosty sposób, przymiotnik powtarzany po tysiąckroć, stał się po pewnym czasie rzeczownikiem i nazwą własną. O czym jeszcze świadczy ten fakt? Wędrówka myśli i dojmująca logiczność powstałych skojarzeń prowadzi do konkluzji, o tym że:

1.- Przedchrześcijańscy Lechici dysponujący bardzo rozległym organizmem państwowym zorganizowanym na własnych (unikalnych) zasadach, nigdy nie wytworzyli takich pojęć jak, imperium i władza absolutna. Od niepamiętnych czasów żyli na własnej ziemi i życzliwie witali przybyszów, jeśli tylko nie wkraczali oni na ich ojcowiznę zbrojnie, z gwałtem, mordem i grabieżą.

2.- Bałtowie byli bratnim plemieniem, o światopoglądzie i zwyczajach bardzo niewiele odbiegających od zwyczajów Lechitów-autochtonów.

3.- Byli oni bez wątpienia o wiele bardziej biegli w sztuce żeglugi morskiej i śródlądowej, dlatego Lechitom nadzwyczaj przydatni w handlu ich płodami rolnymi, a także tym, czym obdarzyły ich, ich własne-wspólne gaje, bory i dąbrowy.

4.- Osad podobnych do Bałtowa było w dorzeczu Wisły zapewne bardzo wiele. Dość powiedzieć, że pobliska Iłża (rz. Ilżanka) lub nieco dalsza Koprzywnica (rz. Koprzywianka) także wykazują związki z plemieniem Bałtów. Zachowała się tam bowiem pewna wspólna, prastara tradycja "wielkanocnego barabanienia" - pochodząca od praktyki nadawania rytmu pracy osadom wioślarskim za pomocą uderzeń w bęben. Słownik Języka Polskiego tłumaczy bowiem znaczenie słowa "bałt" jako "bęben". Nawet obecna stolica kondominium Polin (nazywana eufemistycznie "Polską") wykazuje pośrednio pewne związki z plemieniem Bałtów, poprzez postać niejakiego Warsza z rodu Rawiczów. Patrz: https://pl.wikipedia.org/wiki/Warsz Tu także zadziałał mechanizm zamiany niegdysiejszego przymiotnika w rzeczownik - nazwę własną miejscowości. Kupcy pytający się o przynależność pewnej osady położonej na wysokim brzegu Wisły, niechybnie otrzymywali taką-oto odpowiedź: "To jest wiocha warszowa." (obecnie Warsaw vel Warszawa).

Bałtów był już w odległej, słowiańskiej przeszłości tej lokalizacji, miejscem pozyskiwania kamienia (budowlanego, oraz do innych zastosowań o charakterze technicznym). Świadczą o tym pozostałości w postaci dawnych ścian wydobywczych, pełniących obecnie rolę "urwisk skalnych", wykorzystywanych sportowo do celów wspinaczkowych. W okresie PRL-u celowo zaniedbywany Bałtów stał się zagłębiem turystycznym, łączącym w celach czysto komercyjnych pewną dozę autentycznej wiedzy, z całą gamą prostych uciech, najczęściej o czysto "jarmarcznym" charakterze.

Źródło:

I. - Słownik Języka Polskiego PWN https://sjp.pwn.pl/

bałt (bęben) -ł•tu, -ł•cie; -ł•ty, -ł•tów

II. - Słownik etymologiczny języka polskiego Aleksander Brückner https://pl.wikisource.org/wiki/słownik_etymologiczny_języka_polskiego

Grody (rus. gorod, czes. hrad) stanowią wybitną cechę ustroju słowiańskiego; ‘krajem grodów’, Gardariki, zwali Skandynawowie całą Ruś; każde plemię, i najdrobniejsze, posiadało ich kilka, schroniska dla osiadłej ludności, otoczone rowem i wałem z żerdziami (p., od tegoż pnia co i gród sam), t. j. płotem, większe lub mniejsze, nad wodą lub na nasypie wśród bagien; Litwini zastąpili je swojemi pilis, pile, ‘nasypami’. Najobficiej zaatąpione to w niem., goc. garths, ‘dom’, garda, ‘stajnia’, niem. Garten i Gürtel; goc. weinagarths i aurtigarths przejęli (albo naśladowali) Słowianie, winograd i wertograd (‘winnica’, ‘ogród zielny’, (niem. Wurt, Wurzel), ale grodu nie pożyczyli od Niemców (jest nawet w Małej Azji, u Frygów, Manegordum, ‘gród Manesa’). Słowo pojawia się z gardłową dwojaką: z g i z (p. ozierod), na Litwie z g i ż, a więc gardas, ‘ogrodzenie w chlewie’, gardyti, ‘grodzić’, gardis, ‘drabina od wozu’, i żardis, ‘grodza’, prus. zardis, ‘płot’. W nazwach miejscowych, Grodno (z czego Litwini Gardinas upletli). U nas miasto zajęło wcześnie miejsce grodu, więc nie mamy ruskiego grażdanina, ‘obywatela’; Stryjkowski to za Rusią powtarzał. Złożone: grododzirżca, ‘kasztelan’, w 15. wieku. Ale Rozgard chełmiński jest niem. Rossgarten, ‘pastwisko’ (nie tylko dla koni, przekręcane i w Rosengarten).

Inne atrakcje:

https://juraparkbaltow.pl/

Noclegi w pobliżu: